Κάπως έπρεπε να γίνει η αρχή. Από κάπου έπρεπε να ξεκινήσει.
Οι γυναίκες της Ισλανδίας φώναξαν βροντερό «παρών» σε μια ημέρα απεργίας για να διαμαρτυρηθούν για το μισθολογικό χάσμα, τη δεύτερη που βιώνει η χώρα μετά το ορόσημο που αντιπροσώπευε την πρώτη εθνική διαμαρτυρία γυναικών το 1975, με συμμετοχή στο 90%. Η πρωθυπουργός Katrín Jakobsdóttir συμμετείχε στην απεργία για να καταγγείλει τη σεξουαλική και έμφυλη βία, μια μάστιγα που παραμένει ευρέως διαδεδομένη.
Αυτή τη στιγμή έχουν επιβεβαιωθεί απεργίες μεταξύ των δασκάλων, των νοσοκόμων και των ψαράδων, και μεταξύ άλλων εργατικών τομέων. Οι διοργανωτές πιστεύουν ότι τα τελευταία 48 χρόνια οι γυναίκες έχουν προχωρήσει, αλλά ότι η επαγγελματική ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών απέχει ακόμη πολύ από το να επιτευχθεί. Μετά την απεργία του ’75 επιτεύχθηκε η εκλογή της πρώτης γυναίκας προέδρου μιας χώρας στον κόσμο και άνοιξε η πόρτα σε μια αλλαγή που παραμένει ακόμη ημιτελής.
Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, η Ισλανδία είναι η χώρα στον κόσμο με το μικρότερο μισθολογικό χάσμα, και αυτό είναι για 14 συναπτά έτη. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι αυτή η διαφορά δεν υπάρχει: οι γυναίκες εξακολουθούν να κερδίζουν 21% λιγότερα από τους άνδρες και το 40% ισχυρίζεται ότι έχει υποστεί διακρίσεις ή σεξουαλική βία επειδή είναι γυναίκες. Και οι στερεότυπες γυναικείες εργασίες, όπως η καθαριότητα ή η φροντίδα ανθρώπων, συνεχίζουν να αμείβονται πολύ λιγότερο.
Σε αντίθεση με την απεργία του 1975, σε αυτήν οι διοργανωτές ήθελαν να συμπεριλάβουν και μη δυαδικά άτομα, μια ομάδα που επίσης υφίσταται εργατικές και κοινωνικές διακρίσεις. Το αίτημα είναι οι συμμετέχοντες να μην κάνουν καμία εργασία, «για να δείξουν τη σημασία της προσφοράς τους στην κοινωνία».
Υπολογίζεται ότι περίπου 25.000 άτομα συμμετείχαν σε μια διαδήλωση στο Ρέικιαβικ και θα υπάρξουν άλλες 10 εκδηλώσεις σε όλη τη χώρα, όπου αναμένεται επίσης υψηλή συμμετοχή.
Καμία χώρα δεν έχει επιτύχει την πλήρη ισότητα και εξακολουθεί να υπάρχει διαφορά αμοιβών μεταξύ των δύο φύλων στην Ισλανδία.
Η απεργία της Τρίτης, από τα μεσάνυχτα έως τα μεσάνυχτα, χαρακτηρίστηκε ως η μεγαλύτερη από την πρώτη τέτοια εκδήλωση στην Ισλανδία στις 24 Οκτωβρίου 1975, όταν το 90% των γυναικών αρνήθηκαν να εργαστούν, να καθαρίσουν ή να φροντίσουν παιδιά, για να εκφράσουν την οργή τους για τις διακρίσεις στον χώρο εργασίας.
Το 1976, η Ισλανδία ψήφισε νόμο που εγγυάται ίσα δικαιώματα ανεξαρτήτως φύλου. Έκτοτε υπήρξαν αρκετές ημιημερήσιες απεργίες, με πιο πρόσφατη το 2018, με γυναίκες να αποχωρούν από τη δουλειά νωρίς το απόγευμα, συμβολίζοντας την ώρα της ημέρας που οι γυναίκες, κατά μέσο όρο, σταματούν να κερδίζουν χρήματα σε σύγκριση με τους άνδρες.
Τα σχολεία της Ισλανδίας και το σύστημα υγείας, που έχουν εργατικό δυναμικό που κυριαρχείται από γυναίκες, είπαν ότι θα επηρεαστούν σε μεγάλο βαθμό. Ο εθνικός ραδιοτηλεοπτικός σταθμός RUV είπε ότι μειώνει τις τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές για την ημέρα και ανέφερε ότι μόνο ένα υποκατάστημα τράπεζας στη χώρα ήταν ανοιχτό.
Την Τρίτη πραγματοποιήθηκαν συγκεντρώσεις σε όλη την Ισλανδία, τις μεγαλύτερες στο Ρέικιαβικ, όπου μεγάλο μέρος του κέντρου της πρωτεύουσας έκλεισε και δεκάδες χιλιάδες συγκεντρώθηκαν στον λόφο Arnarhóll.
Οι ομιλητές απαρίθμησαν ζοφερά γεγονότα σχετικά με την οικονομική ανισότητα και τη σεξουαλική βία στην Ισλανδία, τελειώνοντας ρωτώντας: «Αυτό το ονομάζετε ισότητα;» Το πλήθος βρόντηξε πίσω: «Όχι!»
«Δεν έχουμε επιτύχει ακόμη τους στόχους μας για πλήρη ισότητα των φύλων και εξακολουθούμε να αντιμετωπίζουμε το μισθολογικό χάσμα με βάση το φύλο, το οποίο είναι απαράδεκτο το 2023», δήλωσε η Jakobsdóttir στον ειδησεογραφικό ιστότοπο mbl.is. «Εξακολουθούμε να αντιμετωπίζουμε τη βία με βάση το φύλο, η οποία υπήρξε προτεραιότητα για την αντιμετώπιση της κυβέρνησής μου».
Το υπουργικό συμβούλιο του Jakobsdóttir είναι ομοιόμορφα χωρισμένο μεταξύ ανδρών και γυναικών υπουργών και σχεδόν οι μισοί βουλευτές στο κοινοβούλιο της Ισλανδίας, το Althingi, είναι γυναίκες.
Όμως, ενώ οι γυναίκες στην Ισλανδία έχουν πιέσει για να σπάσουν το γυάλινο ταβάνι σε κορυφαίες θέσεις εργασίας – από επίσκοπος μέχρι ηγέτες της εθνικής ένωσης – οι πιο χαμηλές αμειβόμενες δουλειές, όπως η καθαριότητα και η φροντίδα των παιδιών, εξακολουθούν να γίνονται κυρίως από γυναίκες.
Η εργασία, απαραίτητη για την οικονομία της Ισλανδίας που κυριαρχείται από τον τουρισμό, εξαρτάται επίσης σε μεγάλο βαθμό από τους μετανάστες, οι οποίοι συνολικά εργάζονται περισσότερες ώρες και λαμβάνουν τους χαμηλότερους μισθούς. Περίπου το 22% του γυναικείου εργατικού δυναμικού είναι γεννημένες στο εξωτερικό, σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία της Ισλανδίας.
«Οι ξένες γυναίκες είναι πιο ευάλωτες», είπε η Alice Clarke, μια καλλιτέχνις και σχεδιάστρια από τον Καναδά που ζει στην Ισλανδία για 30 χρόνια. «Ας ελπίσουμε ότι αυτό που γίνεται σήμερα θα βοηθήσει να αλλάξει αυτό».
Η απεργία της Ισλανδίας το 1975 ενέπνευσε παρόμοιες διαμαρτυρίες σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Πολωνίας, όπου οι γυναίκες μποϊκόταραν θέσεις εργασίας και μαθήματα το 2016 για να διαμαρτυρηθούν για την προτεινόμενη απαγόρευση των αμβλώσεων. Στην Ισπανία, οι γυναίκες πραγματοποίησαν 24ωρη απεργία το 2018 στις 8 Μαρτίου, Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, με θέμα «Αν σταματήσουμε, ο κόσμος σταματά».
Η υπηρεσιακή υπουργός Ισότητας της Ισπανίας, Irene Montero, δήλωσε την Τρίτη ότι η απεργία του 2018 ήταν εμπνευσμένη από την αποχώρηση της Ισλανδίας το 1975 και εξέφρασε την πλήρη υποστήριξή της για την τελευταία διαμαρτυρία.
